Кіраўшчына стала другой радзімай

Выбух на Чарнобыльскай АЭС падзяліў лёсы тысяч людзей на “да” і “пасля”, перакрэсліў мары і надзеі, прымусіў многіх пакінуць родныя мясціны і з’ехаць у невядомасць, стаць вымушанымі перасяленцамі.
Калі здарылася трагедыя на Чарнобыльскай АЭС, Галіна Ядчанка разам з мужам і двума дзецьмі жыла ў вёсцы Вуглы Нараўлянскага раёна, які найбольш пацярпеў у аварыі. На той момант тут пражывала больш за 800 чалавек. Вёска была цэнтральнай сядзібай саўгаса “Партызанскі”. У ёй размя­шчаліся сярэдняя школа, бібліятэка, Дом культуры, агароднінасушыльны завод, аддзяленне сувязі і ФАП, 2 магазіны і філіял ашчаднай касы. Моладзь пасля вучобы вярталася жыць і працаваць на малую радзіму, гаспадарка развівалася, будавалася жыллё. Усё загубіў і разбурыў страшны атамны агонь Чарнобыля.
Галіна Мікалаеўна успамінае, як раніцай 26 красавіка 1986 года сяльчане выходзілі на вуліцу і не маглі зразумець, чаму ўсё наваколле зацягнута непрагляднай шэрай імглой, а дахі дамоў, мэбля і адзенне былі абсыпаны нейкім бліскучым попелам. Аб прычынах і наступствах яны даведаліся пазней…
У той жа дзень у вёсцы з’явіліся людзі ў ваенным адзенні, якія бралі пробы вады і глебы, у небе кружылі самалёты і верталёты. Салдаты ў засцерагальных касцюмах з дапамогай спецтэхнікі мылі дахі і сцены будынкаў, на калодзежах хутка ўстанаўлівалі драўляныя збудаванні. Усё гэта, канешне ж, палохала сяльчан. Навіну аб выбуху на Чарнобыльскай АЭС паведаміў дырэктар школы ў Вуглах, бо ён на той час жыў у Прыпяці.
Галіна Ядчанка ў 1986 годзе працавала выхавальнікам у мясцовым дзіцячым садку. Па словах жанчыны, з кожным днём у дашкольную ўстанову прыводзілі ўсё менш і менш дзетак: многія бацькі забіралі малых і выязджалі з забруджанай тэрыторыі. У адзін з майскіх дзён садок увогуле апусцеў. Вось тады і Галіна Мікалаеўна разам з мужам прынялі рашэнне паехаць на некаторы час да сваякоў. Гаспадар застаўся дома, а маладая маці з сынам-першакласнікам і 4-гадовай дачкой накіравалася да стрыечнай сястры ў Калінкавічы, праз месяц перабраліся да брата ў Севастопаль. Потым іх запрасіў да сябе татаў брат у Кранштат. Па прыездзе ў Ленінград усіх, хто быў з Беларусі, правялі асобна ад іншых пасажыраў. Як аказалася, трэба было прайсці абследаванне на радыёактыўнае забруджванне. Адзенне Галіны Мікалаеўны і дачкі Тані “засвяцілася”, і іх накіравалі на каранцін, сына забралі дадому сваякі. 10 дзень жанчына разам з дачкой правялі ў закрытым боксе. Пагасцявалі яны ў Кранштаце дзесьці каля месяца, потым патэлефанаваў муж і сказаў, што жыхароў вёскі плануюць эвакуіраваць. Так яны зноў вярнуліся ў Вуглы.
Момант эвакуацыі жанчына і зараз успамінае са слязамі на вачах: яны з мужам толькі зрабілі ў доме рамонт, набылі мэблю, планавалі далейшые жыццё. Страшна было мяняць звыклы лад, работу, прывыкаць да новых людзей, да новых мясцін.
Падчас сустрэчы з прадстаўнікамі адміністрацыі Нараўлянскага раёна і Гомельскай вобласці жыхары Вуглоў даведаліся, што вывозіць іх будуць у Жлобінскі раён. Але пакуль жыллё для перасяленцаў было на стадыі будаўніц­тва, размяшчалі людзей у часовых будынках і вясковых дамах. Ядчанкі да апошняга дня не спяшаліся пера­язджаць, чакалі…
Аднойчы калега мужа праязджаў праз Кіраўскі раён у Горкі і сустрэў у Скачку тагачаснага старшыню калгаса “50 год БССР” Івана Зайцава, які і запрасіў маладых спецыялістаў-перасяленцаў жыць і працаваць на Кіраўшчыну. Так, 24 верасня 1986 года 8 сем’яў з в.Вуглы Нараўлянскага раёна перабраліся ў в.Хвайніца, дзе ім уручылі ключы ад кватэр у новым двухпавярховым доме.
Галіна Мікалаеўна пайшла працаваць выхавальнікам у мясцовую дашкольную установу, муж – заатэхнікам у калгас, сына аформілі ў школу, дачку – у садок. Жыццё пакрысе наладжвалася, паступова “перасяленцы”, як іх называлі сяльчане, адаптаваліся да новых умоў, прызвычаіліся да мясцовых парадкаў, пасябравалі з аднавяскоўцамі.
Працяглы час Галіна Ядчанка загадвала сельскім клубам у в.Хвайніца, пад яе кіраўніцтвам дзейнічаў калектыў мастацкай самадзейнасці. Аднавяскоўцы ведаюць яе як чулага і добразычлівага чалавека, які ніколі не адмовіць у дапамозе і падтрымцы.
Штогод на Радаўніцу Галіна Мікалаеўна разам з дзецьмі ездзіць на сваю малую радзіму ў в.Гамарня, дзе пахаваны ўсе сваякі. Гэтай маленькай вёсачцы ўжо даўно няма на карце Нараўлянскага раёна, як і яшчэ 35-ці населеных пунктаў, якія зніклі ў чарнобыльскім атамным полымі назаўсёды.
Па словах жанчыны, кожны раз, прыязджаючы ў месца, дзе прайшлі гады дзяцінства і юнацтва, яе сэрца шчы­міць падчас успамінаў аб шчаслівым дачарнобыльскім жыцці. Дзесьці год 5 таму Ядчанкам давялося пабываць і ў Вуглах. У вёсцы і дагэтуль на ўездзе стаяць вайскоўцы, якія ахоўваюць зону адсялення, а былых жыхароў, якія сюды прыязджаюць час ад часу, сустракаюць паўразбураныя дамы і будынкі ды буйная квецень адзічэлых садоў. Кіраўшчына ўжо даўно стала для Галіны Ядчанка другой радзімай, але мілыя сэрцу мясціны Нараўляншчыны застаюцца ў памяці назаўсёды…
Людміла СЯМЁНАВА. Фота аўтара.